Poka Yoke - jak wyeliminować błędy w firmie?
Co to jest Poka Yoke? Definicja Poka Yoke
Nazwa Poka Yoke pochodzi z języka japońskiego, gdzie poka oznacza błędy a yokeru zapobieganie. Możemy spotkać się również z określeniem mistake proofing czy error proofing, obydwa określenia pochodzą z języka angielskiego. Przeciwieństwem poka yoke jest baka yoke, czyli idiotoodporność.
Poka Yoke to nic innego jak zapobieganie nieumyślnym błędom popełnionym przez nieuwagę czy brak koncentracji. Ważne w tej metodzie jest to, że za błędy powinniśmy winić procesy, a nie ludzi.
Poka Yoke jest jedną z technik ciągłego doskonalenia.
Metoda Poka Yoke to także urządzenia, oprogramowanie oraz narzędzia, które blokują produkty niezgodne ze standardem, uniemożliwiając dystrybucję wadliwego produktu do dalszych etapów produkcji. Wymuszają one także koncentrację na pracowniku, eliminując błędy związane z naturą człowieka. Więcej o metodach Poka Yoke w dalszej części artykułu.
Jak powstało Poka Yoke?
Twórcą Poka Yoke jest japoński inżynier Shingeo Shingo, który pracował w fabryce Toyota. Według niego urządzenia Poka Yoke dzielimy na regulujące i ustawiające.
W przypadku regulujących korzystamy z metod kontroli i ostrzegania, a w przypadku ustawiających z metody kontaktu, koniecznego kroku czy ustalonej wartości.
Pierwsze urządzenie Poka Yoke
Pierwsze urządzenie Poka Yoke zostało wdrożone przez Shingeo Shingo w fabryce Yamada Eletric. Był to podajnik, który dostarczał guziki i sprężyny dla włączników.
Przed zastosowaniem tego urządzenia Poke Yoke, pracownicy zapominali o montowaniu sprężyn pod guzikiem.
Pozwalało to na szybką analizę czy wszystkie elementy włącznika zostały zamontowane.
Rozwiązania Poka Yoke, urządzenia Poka Yoke
Metoda kontroli Poka Yoke
Ta metoda jest efektywna pod kątem eliminacji wad, lecz ma negatywny wpływ na wydajność. W przypadku wystąpienia wady, proces lub maszyny biorące w nim udział zostają zatrzymane. Niezgodny produkt należy usunąć lub naprawić, a maszynę uruchomić ponownie. To rozwiązanie Poka Yoke najczęściej spotykamy w przypadku, gdy maszyna biorąca udział w procesie posiada wbudowane systemy kontrolne i zatrzymuje się w przypadku zidentyfikowania usterki.
Metoda ostrzegania Poka Yoke
Ten typ metody wykorzystujemy tylko w przypadku, gdy nie jesteśmy w stanie wdrożyć innych z metod. Metoda polega na wykorzystaniu efektów świetlnych lub sygnałów dźwiękowych ostrzegających operatora o wystąpieniu usterki. Wadą tej metody jest to, że operator może nie zauważyć “alarmu”, jeśli kolor lub sygnał nie różni się od otoczenia.
Najlepiej użyć światła czerwonego, dodając do tego sygnał dźwiękowy.
Metoda kontaktu Poka Yoke
To rozwiązanie Poka Yoke wykorzystuje czujniki (fotokomórki, detektory metalu lub koloru, czujniki zbliżeniowe) lub inne elementy mechaniczne (bolce, wypustki itd.) wchodzące w skład wcześniej zaprojektowanego oprzyrządowania. Urządzenia mają za zadanie wykryć określone wcześniej nieprawidłowości (zmiany koloru, wagi, kształtu), a następnie uniemożliwić wykonanie błędnych działań przez operatora.
Metoda ustalonej wartości Poka Yoke
Metoda ustalonej wartości polega na sprawdzeniu określonej liczba elementów lub liczby ruchów zgodnej z wyznaczonym wcześniej standardem, aby zapobiec powstawaniu usterek.
W tym celu wykorzystuje się urządzenia Poka Yoke, czyli liczniki wykonywanych ruchów lub dostarcza się do danego procesu wyliczoną liczbę elementów.
Metody koniecznego kroku Poka Yoke
Takie rozwiązanie Poka Yoke wykrywa nieprawidłowości w przypadku, gdy operator nie wykona swojego zadania w odpowiednim czasie lub gdy użyje on złej kolejności operacji. Po wykryciu błędu maszyna się zatrzymuje.
Przykłady Poka Yoke z życia codziennego, rozwiązania Poka Yoke
- Bankomat jest dobrym przykładem urządzenia Poka Yoke i metody koniecznego kroku. Podczas wypłacania pieniędzy mamy określony czas na ich zabranie oraz przed odebraniem pieniędzy musimy odebrać kartę.
- Karta sim, którą zawsze umieścimy dobrze w telefonie ze względu na jej specjalną konstrukcję (ścięty narożnik).
- Winda posiadająca czujniki, które uniemożliwiają zamknięcie drzwi w przypadku, gdy znajduje się między nimi osoba lub przedmiot.
Co daje wdrożenie systemu Poka Yoke?
- Natychmiastowa eliminacja problemów
- Eliminacja części operacji działu kontroli jakości
- Zmniejszenie liczby wadliwych produktów, co wiąże się ze zmniejszeniem liczby reklamacji
- Zmniejszenie czasu wdrożenia pracowników
- Zwiększona kontrola procesu
Jakie błędy ludzkie eliminuje Poka Yoke?
- Pominięcie części produktu
- Zła instalacja części
- Użycie złej części
- Wykonywanie czynności niezgodnie z kolejnością
Wdrożenie Poka Yoke
- Początkowo należy wybrać proces, w którym ma miejsce najwięcej kosztownych błędów lub proces, który jest dla naszej firmy najważniejszy.
- Do analizy problemu warto użyć metody 5 Why, która pozwoli wykryć przyczynę problemu lub defektu.
-
Po udanej analizie należy wybrać jeden z rodzajów Poka Yoke oraz go zaprojektować.
- Podczas projektowania warto zwrócić się do pracowników produkcyjnych lub operatorów, którzy mogą mieć pomysł na wdrożenie.
- Kolejnym krokiem są testy, a następnie wykonanie narzędzia.
