Co to jest Lean Manufacturing? Definicja, metody, zasady. Wartość dodana
Lean Manufacturing oznacza szczupłą produkcję.
Określenie „szczupła produkcja” pochodzi wprost od oszczędnego, racjonalnego i przede wszystkim optymalnego gospodarowania zasobami w produkcji.
W metodach Lean poziom optimum osiąga się nie tylko w zakresie finansowym ale co ważniejsze i bardziej interesujące w zakresie rzeczywistej wartości dodanej (nazywana jest również VA – value added).
Zgodnie z zasadami Lean, wartość dodaną, można poprawnie zdefiniować tylko wtedy, gdy przyjmie się perspektywę Klienta – tego, który płaci, oraz tego, który współtworzy produkt czy usługę. Tym Klientem (nazywamy go Klientem wewnętrznym) jest nasza koleżanka lub kolega w pracy.
W biznesie, praktyczne zastosowanie Lean przekłada się na:
- wyższy poziom ROI (jest to wskaźnik, który informuje o opłacalności inwestycji),
- wyższy poziom EBIDTA (jest to wartość zysku operacyjnego, która informuje nas czy coś w ogóle opłaca się robić),
- skrócenie czasu obiegu gotówki (celem jest jak najszybszy zwrot zainwestowanego kapitału),
a to wszystko dzięki realizacji produkcji w sposób płynny i niezakłócony (flow) w modelu produkcji just-in-time czyli produkcji i towarzyszącym operacjom zsynchronizowanym tak by odbywały się dokładnie na wyznaczony czas.
Szczupła produkcja wymaga standaryzacji pracy. Skupia się zatem na wiarygodnych danych odpowiadających na pytanie jaki jest czas trwania poszczególnych czynności oraz na zasadności ich wykonywania. Okazuje się bowiem, że w wyniku analiz, w których pod uwagę bierze się aspekt wartości dodanej, pewne czynności nie mają po prostu sensu.
W związku z powyższym – jeśli za czynności, które wydłużają pracę przyjmiemy poprawę błędów to w Lean w sposób naturalny dąży się do podwyższania poziomu jakości oraz obniżeniu łącznych kosztów wytworzenia w porównaniu do tradycyjnego podejścia realizacji produkcji, w której dominuje głównie cel maksymalnej wydajności – liczba wyprodukowanych sztuk na jednostkę czasu.
Wydajność czy produktywność?
Zasadnicza różnica pomiędzy Lean Manufacturing a tradycyjnym podejściem do produkcji wyraża się w niższym wskaźniku rotacji materiałów – na niekorzyść tradycyjnego podejścia.
W tradycyjnej produkcji niższy wskaźnik rotacji materiałów dostrzegalny jest w postaci widocznego magazynowania materiałów i półwyrobów w magazynach wejściowych oraz wyjściowych i w samym procesie produkcji tworząc nadmiarowy ich poziom w danym czasie – WIP.
Nadmiarowy poziom wyżej wymienionych stanów magazynowych zwiększa ogólne koszty materiałowe oraz, co warte podkreślenia, zwiększa koszty pracy wyrażone w roboczogodzinach, które przeznaczono na stworzenie tych stanów magazynowych oraz ich obsługę logistyczną.
Zatem jeśli za cel działalności przyjmiemy tylko wydajność produkcji i przyjmiemy maksymalne ilości jaką jesteśmy w stanie wykonać z danym czasie (róbmy tyle „ile fabryka dała”) to może się okazać, że nasza produkcja będzie nieopłacalna. Stąd w Lean bierze się pod uwagę produktywność – na równi z wydajnością. Produktywność informuje nas ile kosztuje wydajność. Monitorowanie tych dwóch wartości pozwala na podejmowanie lepszych decyzji zarządczych w zakresie produkcji.
Mając powyższe na uwadze, celem szczupłego zarządzania produkcją jest ograniczenie marnotrawstwa zasobów. Lean Manufacturing stawia na optymalne wykorzystanie potencjału miejsca pracy oraz maszyn.
Lean to Ludzie i maszyny. Nie odwrotnie
Krytycznym czynnikiem sukcesu jest odpowiednie i optymalne zagospodarowanie czasu pracy i kompetencji pracowników.
Odpowiednia i optymalna alokacja dostępnego czasu pracowników widoczna jest we wskaźnikach wydajności, produktywności i efektywności pracy oraz w niskim wskaźniku absencji.
Dodatkowo pracownicy, niezależnie od działów mogą wpływać na swoje środowisko pracy i bezpieczeństwo poprzez zgłaszanie pomysłów usprawniających, które brane są pod uwagę w systemach sugestii, które powinny być projektowane zgodnie z zasadami Kaizen.
Opisane wyżej praktyki i zasady działania zostały wprowadzone do fabryk przemysłowych Toyoty, której ekspansja na rynki międzynarodowe i ich świetne wyniki spopularyzowały Lean Manufacturing.
Ciekawostką jest fakt, że sami ludzie w Toyocie, w centrali w Japonii, podkreślają, że oni „tylko” wprowadzili do swojej pracy te wszystkie zasady, które od dawna były znane w świecie zachodnim, jednak jak się z czasem okazało, znane nie równa się stosowane. Prosty przykład to PDCA, które rozwinął i opracował Deming. Pewnie, gdyby nie Toyota, PDCA znalazłoby swoje zaszczytne miejsce w szufladzie…
U podstawy Lean leży rozwój i ciągłe doskonalenie procesów oraz skupienie się na świadomości i kreatywności pracowników fabryki, którzy przyczyniają się do eliminacji kosztownego marnotrawstwa – tzw. MUDA, które z punktu widzenia Klienta nie powinno w ogóle, w czasie pracy, istnieć.
Wiemy co to Wartość (VA). Poznaj NVA czyli non-value added. Czym jest MUDA?
8 rodzajów marnotrawstwa (8 strat produkcyjnych, MUDA)
1. Nadprodukcja
Nadprodukcja to najgorsze marnotrawstwo. Wiąże się z nią zbyt wczesna (niezgodna z just-in-time) produkcja nadmiarowych ilości produktów, następstwem tej mudy jest zakłócanie procesu produkcyjnego. Podczas nadprodukcji używane są materiały produkcyjne, zużywamy siłę roboczą oraz maszyny i urządzenia – generujemy koszty, które niestety, nie są pokrywane w tym czasie przez sprzedaż. W związku z tym nadprodukcja wiąże się także z nadmiernym magazynowaniem, które wymaga transportu oraz procesu logistycznego, przez który tracimy pieniądze. Nadprodukcja to także zamrożony kapitał w postaci nadmiernych stanów magazynowych międzyoperacyjnych – WIP.
2. Nadmierny zapas materiału
Nadmierne magazynowanie materiałów jest częstym przykładem marnotrawstwa w firmach. Zamiast być korzyścią, prowadzi do wzrostu kosztów związanych z magazynowaniem, zabiera przestrzeń magazynową oraz wymaga dodatkowego wyposażenia. Zapasy to najczęściej produkty końcowe, półproduktu czy produkcja w toku – WIP. Gromadzenie zapasów wiąże się często z zatrudnieniem pracowników odpowiedzialnych za zarządzanie, transport oraz składowanie. Kolejnym problemem związanym z nadmiernym magazynowaniem jest jakość, która z czasem staje się coraz gorsza. Produkty mogą ulec zniszczeniu lub po prostu stracić datę ważności w przypadku żywności. Nadmierny zapas to koszt materiałowy i koszt wytworzenia.
3. Braki produkcyjne
Braki to inaczej wadliwe produkty. Braki wymagają poprawek, naprawy lub w najgorszym przypadku złomowania. Na wszystkie te czynności tracimy czas, pieniądze, materiały oraz miejsce w magazynie. Wytwarzanie wad ma wpływ na niezadowolenia klienta, który zgłasza reklamacje. Warto wspomnieć, że braki wiążą się często z zatrzymaniem produkcji. Wstrzymanie procesu kosztuje nas często kilkanaście/kilkadziesiąt tysięcy złotych dziennie.
4. Oczekiwanie (marnotrawstwo czasu)
Kolejną mudą jest oczekiwanie na m.in. ludzi, maszyny, narzędzia, materiały, informacje czy instrukcje potrzebne do wykonania pracy. Poza produkcją, np. w administracji czy sprzedaży mudą jest oczekiwanie na pozwolenia, ostateczne decyzje, kolejki czy zaświadczenia.
5. Zbędny transport (marnotrawstwo w logistyce)
Niepotrzebne transportowanie produktów czy materiałów wewnątrz organizacji lub poza nią wiąże się z kosztami, tracimy pieniądze na pojazdy oraz dodatkowych pracowników oraz czas, który można byłoby wykorzystać przy tworzeniu kolejnych produktów. Dodatkowy transport naraża nas również na uszkodzenie lub zniszczenie produktów.
6. Nadmierne przetwarzanie
Ta muda wiąże się z czynnościami, które nie są konieczne do wytworzenia produktu lub wykonania usługi. Nadmierne przetwarzanie to także wykorzystywanie maszyn, technologii oraz narzędzi, które można byłoby zastąpić tańszymi oraz prostszymi. Przykładem tego typu mudy są także niepotrzebne spotkania kontrolne, dokumenty czy zaświadczenia.
7. Zbędny ruch
Źle zaprojektowane stanowiska – niezgodne z zasadami 5S, brak organizacji pracy to kolejna muda. Każda zbędna czynność (chodzenie, schylanie się, sięganie po przedmioty) wiąże się z dodatkowym wysiłkiem fizycznym, który po dłuższym czasie daje o sobie znać.
8. Dodatkowy typ marnotrawstwa – brak przestrzeni na kreatywność
Ostatnią, dodatkową mudą jest niewykorzystany potencjał pracowników. Wiąże się ona z negowaniem pomysłów oraz kreatywności zespołu. Błędem jest także zlecanie pracy poniżej kompetencji pracownika.
Rodzaje marnotrawstwa, strat (mudy)
Marnotrawstwo pierwszego typu (muda pierwszego typu)
Wszystkie czynności niedodające wartości, które można i należy wyeliminować, gdyż wynikają wprost z organizacji pracy lub technologii.
Marnotrawstwo drugiego typu (muda drugiego typu)
Marnotrawstwo, które powinno zostać wyeliminowane tak szybko jak będzie to możliwe, pod warunkiem, że będzie to technicznie, organizacyjnie i prawnie bezpieczne oraz ekonomicznie uzasadnione. Tego typu muda jest wymuszona przez przepisy prawa, ograniczenia technologii lub siłę wyższą.
Czy warto wprowadzać Lean Manufacturing?
Wprowadzając Lean Manufacturing stawiamy na zwiększenie wydajności danej firmy przy jednoczesnym poprawieniu jakości niższym kosztem. Zmniejszając zapasy uwalniamy zgromadzony w nich kapitał zaoszczędzając przy tym pieniądze, które przeznaczone byłyby na magazynowanie ich. Tym sposobem ograniczamy powierzchnie oraz czas wytworzenia pożądanego produktu. Wdrożenie zasad Lean również prowadzą do poprawy przepływu informacji w przedsiębiorstwie.
Lean Manufacturing a Lean Management
Lean Management to rozszerzenie podejścia Lean Manufacturing o wprowadzanie nowych rozwiązań nie tylko na produkcji, ale także do innych branż. Głównie poszerzaną metodą jest filozofia Kaizen, która pozwala na zwiększenie efektywności pracy oraz przeprowadzanych w niej działań.
